(QT) -
Nước Lào, trước đây còn gọi là Vương quốc Lạn Xạng, “Lạn” tiếng Lào là
triệu, “Xạng” là voi. Lạn Xạng có nghĩa là Triệu Voi. Được mệnh danh là
Miền đất Triệu Voi- Lào nằm ở nơi giao hội của hai nền văn minh vĩ đại
và hùng mạnh nhất châu Á là Ấn Độ và Trung Hoa, người dân Lào đã hấp thụ
những phong tục và tín ngưỡng của hai nền văn minh ấy để hình thành nên
một nền văn hóa đặc sắc của riêng mình hết sức độc đáo.

Nền văn hóa Lào là nền văn hóa Phật giáo. Đạo Phật đã ăn sâu vào tư
tưởng của người Lào, ảnh hưởng này được phản ánh trong ngôn ngữ và nghệ
thuật, tạo nên một dân tộc Lào rất riêng. Với dân số khoảng 7 triệu
người và có tới 1.400 ngôi chùa lớn nhỏ, Lào là nước có tỉ lệ chùa so
với dân số cao nhất thế giới. Chùa chiền, đền tháp là nơi gắn bó cả đời
với người Lào, cũng là chất keo cộng đồng gắn kết các bộ tộc Lào lại với
nhau- chất keo văn hoá Phật giáo. Chùa chiền với những mái ngói uốn
cong nhiều dáng vẻ còn là biểu hiện sự phát triển của nghệ thuật kiến
trúc, điêu khắc và thẩm mỹ của người Lào. Lễ hội gắn với chùa chiền,
chùa chiền gắn liền với làng bản, là nơi để mọi người gặp gỡ, vui chơi
và múa hát, góp phần tạo nên bản sắc văn hoá Lào trường tồn, lung linh
và quyến rũ.

Vũ điệu lăm vông - Ảnh: TL

Lào là đất nước bốn mùa lễ hội. Cũng như các nước trong khu vực Đông Nam
Á, lễ hội tại đất nước Lào cũng chia làm 2 phần, phần lễ và phần hội.
Phần lễ là phần nghi thức do chính con người đặt ra để giao cảm với thần
linh và phần hội chủ yếu là vui chơi, giải trí. Lào có tết cổ truyền
Bunpimay (có nghĩa là mừng năm mới), hay còn gọi là Tết Té nước diễn ra
từ ngày 13 đến ngày 16 tháng 4 hàng năm. Vì đạo Phật ở Lào có từ lâu
đời, phát triển mạnh trở thành quốc đạo, các nhà chiêm tinh học tính
ngày tháng theo phật lịch, nên năm mới hàng năm bắt đầu vào tháng tư
dương lịch. Người Lào gọi tết là vui tết chứ không gọi là ăn tết, tất cả
các cuộc vui được chuẩn bị theo truyền thống tôn giáo, phù hợp với
phong tục tập quán của người Lào.

Trong những ngày lễ hội, vui chơi là chủ yếu, tuy nhiên họ cũng chuẩn bị
đồ ăn, thức uống thịnh soạn hơn ngày thường, đặc biệt là không thể
thiếu rượu. Ngày tết từ sáng sớm dân làng diện những bộ đồ đẹp nhất, với
màu sắc sặc sỡ, tập trung tại sân chùa để dự lễ tắm Phật. Xong lễ tắm
Phật, mọi nhà làm lễ buộc cổ chỉ tay cho những người thân trong nhà, tục
lễ này gọi là pục khén hay còn gọi là xù khoắn, lễ gọi hồn vía. Nhân
dịp đầu năm con cháu chúc ông bà, cha mẹ, bạn bè, người thân gặp may mắn
hạnh phúc.

Cũng vì lẽ đó, lễ mừng năm mới còn gọi lễ té nước (gọi là bun hốt nậm),
trong những ngày lễ, thanh niên nam, nữ thường té nước cho nhau vừa chúc
mừng nhưng cũng vừa để tỏ tình. Bun hốt nậm còn có ý nghĩa về chuyện
chuyển năm và cũng là chuyển mùa từ mùa khô sang mùa mưa; sau những
tháng ngày hanh khô, những cơn mưa rào ập đến mang nước mát tưới cho núi
rừng, cỏ cây, ruộng đồng, màu xanh tươi mát của chồi non vụt nhú lên
báo hiệu một mùa làm ruộng, rẫy mới. Người dân té nước để cầu may, cầu
bình yên cho cả năm, cầu cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt.

Trong những ngày này, mọi người thăm viếng chúc tụng lẫn nhau, ăn uống,
vui chơi, múa hát cầu mong quốc thái dân an, nhà nhà hạnh phúc, người
người ấm no… Với người Lào, những phong tục trong lễ hội Bunpimay mang ý
nghĩa đem lại sự mát mẻ, phồn vinh cho vạn vật, ấm no, hạnh phúc cho
cuộc sống, là dịp để nuôi dưỡng và hun đúc nghệ thuật dân tộc.

Chăm pa (hoa đại) là một loài hoa biểu tượng của đất nước và con người
Lào. Mang đậm một bản sắc riêng biệt, hương sắc ngào ngạt của hoa chăm
pa phản ánh rõ tính cách, tâm hồn của dân tộc Lào, với những con người
có một vẻ đẹp giản dị, chan hoà và chất phác, thật thà. Người dân Lào
thường trồng hoa chăm pa để tô điểm cho vẻ đẹp thanh bình êm ả của đất
nước và sống động hơn trong không khí hội hè. Đến với đất nước Lào là
đến thăm đất nước hoa chăm pa xinh đẹp. Hạnh phúc biết bao khi được các
cô gái choàng lên cổ vòng hoa chăm pa, buộc vào cổ tay vòng chỉ cầu mong
phúc lành, say sưa không muốn dứt trong những điệu múa lăm vông dưới
bóng cây chăm pa.

Văn hoá Lào như một dòng chảy ngọt ngào đời này qua đời khác, hun đúc
nên tâm hồn, cốt cách và văn hoá của người Lào. Qua thời gian, được kết
tinh ở những phong tục văn hoá đẹp đẽ như Tết Té nước để giải trừ mọi lo
âu phiền muộn; buộc chỉ cổ tay chúc phúc người thân, chúc phúc khách
quý, bạn bè... đó là mỹ tục độc đáo và hiếm có. Và hoà cùng với tiếng
chiêng, tiếng khèn, điệu lăm vông mềm mại uyển chuyển làm say đắm lòng
người, như mời gọi, như níu giữ bước chân du khách đã đặt chân đến đất
nước Lào là không muốn rời xa.

Đất nước Lào có nhiều công trình lịch sử văn hoá, có thiên nhiên tươi
đẹp, có nhiều cảnh quan kỳ thú như Thạt Luổng (Viêng Chăn), cố đô Luông
Phra-băng (di sản văn hoá thế giới), chùa Vạtxixun, núi Phú Xỉ, Cánh
Đồng Chum huyền bí (Xiêng Khoảng), thác Khôn, thác Quang Xi, Hang Thẳm
tình...

Đất nước, con người và nền văn hoá Lào là đang mang trong mình nguồn sức
mạnh vô biên, ẩn chứa biết bao điều kỳ diệu, đó chính là tiềm năng và
là nguồn nội lực to lớn. Tiềm năng và nguồn lực to lớn đó đang được
Đảng, Nhà nước và nhân dân các bộ tộc Lào trân trọng, giữ gìn, bồi đắp
và phát huy trong thời đại mới, thời đại hội nhập và phát triển.

TỪ QUANG HOÁ