Lịch sử kênh đào:
Năm 1502 Cristobal Colon đến
Panama. Tám năm sau, vào năm 1510, thực dân Tây Ban Nha bắt đầu đô hộ
Panama. Vào lúc đó, việc làm một con đường qua Panama là rất có lợi cho
việc vận chuyển hàng hoá từ các thuộc địa Nam Mỹ về mẫu quốc. Chính vì
vậy, vào năm 1534 Vua Carlos V đã ra lệnh thực hiện những nghiên cứu đầu
tiên về địa hình để xây dựng một kênh đào dài 80 km tại Panama. Tuy
nhiên, việc xây dựng công trình này đã vượt quá khả năng của thời kỳ đó.
Hơn
3 thế kỷ sau, bá tước người Pháp Ferdinand de Lesseps, người xây kênh
đào Suez từ năm 1859 đến 1869, đã lập Công ty Quốc tế Kênh đào liên đại
dương Panama với mục tiêu xây dựng kênh đào tại Panama. Năm 1880, bá
tước Lesseps khởi công công trình, bán ngân phiếu và cổ phần để huy động
vốn. Tuy nhiên, việc xây dựng kênh đào gặp nhiều trở ngại về địa hình,
khí hậu cũng như những thiếu sót trong quản lý dẫn đến phá sản về tài
chính vào năm 1889.
Năm 1894, Tân Công ty Kênh đào Panama của Pháp
được thành lập để tiếp tục các nỗ lực của Lesseps. Một ủy ban kỹ thuật
đã nghiên cứu các đặc điểm địa hình, địa chất, thuỷ văn của Panama và đề
xuất xây dựng kênh đào theo các cửa để có thể kiểm soát được mực nước
dâng của hồ Chagres và giảm số lượng các hố đào trong công đoạn xây
dựng. Lần cố gắng thứ hai này cũng không thành công. Thiếu sự giúp đỡ về
tài chính của chính phủ và tư nhân, hết vốn, các đại diện của Tân Công
ty của kênh đào Panama buộc phải bán lại cho chính phủ Mỹ quyền sở hữu
và xây dựng kênh đào vào năm 1904 với giá 40 triệu đô la.
Năm 1903,
Panama sau khi giành độc lập khỏi Colombia đã ký hiệp định Hay-Bunau
Varilla, qua đó Panama đồng ý để cho Mỹ thực hiện việc xây dựng một kênh
đào liên đại dương đi qua Panama. Người Mỹ tiếp tục công trình vào năm
1904 với lực lượng lao động hơn 75 nghìn người và đầu tư tài chính 400
triệu đô la. Cũng như với người Pháp, công trình tiếp tục gặp phải nhiều
khó khăn: công nhân mắc bệnh nhiệt đới, công trình bị sụt lở liên tục,
nhiều hố đào phức tạp, các cửa kênh đào kích cỡ lớn, nhập nguyên liệu,
tổ chức và đào tạo nhân công khó khăn... Tuy nhiên, các trở ngại dần
được tháo gỡ. Thượng tá William Crawford Gorgas và nhóm bác sĩ của ông
đã triệt tận gốc bệnh sốt vàng da và khống chế được bệnh sốt rét. Kỹ sư
trưởng John F. Stevens và cộng sự đã thành lập được hệ thống cung ứng và
tổ chức được một hệ thống đường sắt để vận chuyển nguyên liệu đá được
đào lên từ các hố đào. Thượng tá George Washington Goethals chỉ huy đào
đoạn cắt Culebra, thiết kế những bản vẽ cuối cùng và xây dựng các cửa
kênh của đập nước Gatun hiện nay.
Kênh đào Panama khánh thành ngày 15
tháng 8 năm 1914, nằm dưới sự quản lý và vận hành của chính phủ Mỹ. Một
chương trình bảo dưỡng nâng cấp cơ sở hạ tầng nghiêm ngặt được lập ra
để giữ cho kênh đào trong điều kiện hoạt động tốt nhất.
Năm 1977
Panama và Mỹ ký hiệp định Torrijos-Carter, quy định lộ trình huỷ bỏ Khu
vực kênh đào đặc quyền của Mỹ, tăng nhân lực Panama vào việc quản lý
kênh đào và chuyển nhượng dần kênh đào cho Panama. Thực hiện hiệp định
Torrijos-Carter, Panama đã tiếp quản hoàn toàn kênh đào vào 12 giờ trưa
ngày 31 tháng 12 năm 1999.
Theo Điều luật 19 ngày 11 tháng 7 năm
1997, Ban quản lý Kênh đào Panama (ACP) là cơ quan trực thuộc chính phủ
Panama, chỉ đạo bởi một Giám đốc và một Phó Giám đốc dưới sự kiểm soát
của Hội đồng quản trị gồm 11 người. ACP chịu trách nhiệm quản lý, vận
hành, bảo dưỡng, nâng cấp và hiện đại hoá kênh đào, cũng như các hoạt
động và dịch vụ kết nối với mục đích bảo đảm hoạt động an toàn, liên
tục, có hiệu quả và đem lại lãi suất.
Cấu trúc của Kênh đào


Kênh
đào Panama dài 80km nối liền Đại tây dương và Thái bình dương, đi xuyên
qua một trong những địa điểm hẹp nhất của dải đất Trung Mỹ, nơi thấp
nhất của dãy núi chính nối liền Bắc và Nam Mỹ. Một con tàu trung bình sẽ
mất khoảng 8 đến 10 giờ để đi qua kênh. Trong thời gian đó, hành khách
có cơ hội để quan sát quy trình hoạt động của một trong những kỳ quan
của kiến trúc hiện đại.
Kênh đào được cấu thành bởi các bộ phận
chính: Hồ Gatun, đoạn cắt Culebra và ba bộ âu tàu: Miraflores và Pedro
Miguel ở phía Thái Bình dương, Gatun ở phía Đại Tây dương.
Hồ Gatun
là hồ nhân tạo trải rộng 423km vuông, là nơi tàu thuyền đi qua 37.8km từ
cửa kênh Gatun đến mỏm phía Bắc của đoạn cắt Culebra. Hồ được tạo ra
bằng việc xây dựng âu tàu Gatun trên dòng chảy của sông Chagres. Để tăng
khả năng tích trữ của hồ Gatun và khả năng hoạt động của kênh đào,
tháng 3 năm 2002, Ban quản lý kênh đào Panama bắt đầu tiến hành đào sâu
thêm đường đi của tàu thuyền và nâng khả năng cung cấp nước của kênh đến
hơn 300 triệu galông mỗi ngày.
Đoạn cắt Culebra dài 13.7km, là một
công trình được đào phần lớn trên nền đá rắn và chất liệu cứng. Ban đầu,
nhánh sông được đào với 92m chiều rộng, đến tháng 11 năm 2001 được mở
rộng ra 192m ở đoạn thẳng và 222m ở đoạn cong, đủ để lưu thông 2 tàu cỡ
rộng, loại Panamax.
Kênh đào sử dụng một hệ thống âu tàu và cửa
nước, phân chia theo đường vào và đường ra. Các âu tàu và cửa nước hoạt
động như những thang máy: tàu thuyền được nâng lên từ mực nước biển
(phía Thái Bình dương hoặc Đại Tây dương) cho đến khi bằng mực nước hồ
Gatun (cao 26m so với mực nước biển). Bằng cách này tàu có thể tiếp tục
đi qua hồ Gatun và được hạ xuống tới mực nước biển ở hệ thống âu tàu
phía đầu bên kia của kênh đào và đi ra biển. Các ngăn âu tàu rộng 33.53m
và dài 304.8m. Hiện nay, kích thước lớn nhất của các tàu có thể qua
kênh đào là: chiều rộng 32.3m, mớn nước 12m nước ngọt, chiều dài 294.1m.

Vai trò của Kênh đào
Kể từ khi đưa vào hoạt động ngày 14/8/1914,
Kênh đào Panama đã đóng vai trò quan trọng trong hàng hải quốc tế. Việc
sử dụng tuyến đường biển đi qua Kênh đào đã tiết kiệm rất nhiều thời
gian và chi phí vận chuyển hàng hoá từ Châu Âu tới các bang miền Tây
nước Mỹ và từ Đông Á tới các bang miền Đông nước Mỹ, do tránh được việc
phải đi vòng qua đi cực nam Châu Mỹ. Kênh đào Panama còn được nhiều nước
trong khu vực sử dụng để kết nối chuyên chở hàng hoá xuất nhập khẩu với
các thị trường Mỹ, Châu Âu và Châu Á.
Ngày nay, hàng năm có trên
14.000 tàu thuyền của 84 nước đi qua Kênh đào, với khối lượng hàng hoá
đi qua chiếm 5% trao đổi thương mại của thế giới. Các nước sử dụng Kênh
đào nhiều nhất là: Mỹ, Trung Quốc, Nhật, Chile, Hàn quốc, Peru, Canada,
Ecuador, Colombia và Mexico.
Kênh đào là một bộ phận quan trọng của
nền kinh tế thiên về dịch vụ của Panama. Các dịch vụ của Kênh đào tạo
việc làm cho 9.000 lao động, trong năm tài chính 2006 (từ
10/2005-9/2006) đạt doanh thu gần 1,5 tỷ USD, sau khi trừ chi phí và các
khoản đầu tư khác nộp 570 triệu USD vào ngân sách quốc gia của Panama.
Dự án mở rộng kênh đào
Ngày
22/10/2006, Chính phủ Panama đã đưa Dự án mở rộng và hiện đại hoá Kênh
đào Panama ra trưng cầu dân ý và dành được tỷ lệ ủng hộ 76,83%. Dự án
này có số vốn đầu tư 5,25 tỷ đôla, thực hiện từ năm 2007 đến cuối năm
2014 hoặc 2015, khi hoàn thành sẽ cho phép tàu có kích thước rộng 49m,
mớn nước 15m nước ngọt, chiều dài 366m đi qua, dự kiến tăng gấp đôi năng
lực vận chuyển của kênh đào.

Nguồn: [You must be registered and logged in to see this link.]